Een kerstverhaal tijdens WOI

Op 24 december 1914 viel de vrieskou over het westelijk front. Het slijk verhardde, de alomtegenwoordige lijkenstank verdween en de bomen stonden wit van de rijp. Het begon aarzelend te sneeuwen.
Ten zuiden van Ieper zagen Britse soldaten een paar honderd meter van hen weg, op sommige plaatsen zelfs nog minder ver, boven de rnad van de Duitste loopgraven, kerstbomen met lichtjes verschijnen. De Duitse soldaten begonnen 'Stille Nacht' te zingen. De Britse soldaten geloofden eerst hun oren niet, maar na enige aarzeling antwoordden ze met een van hun eigen populaire kerstliedjes, 'The first Nowell'. De Duitsers applaudisseerden en zongen op hun beurt 'O Tannenbaum'. Ze bleven maar kerstliederen zingen, over en weer, het ene al mooier dan het andere. Ze riepen ook Hello Tommy en Hallo Fritz! Dat waren de bijnamen die ze elkaar gaven. Na een tijd kropen de eerste soldaten uit de loopgraven en liepen op de vijandelijke linies af. Het was geen aanval, niemand droeg een geweer of een granaat. Niemand schoot. Ook de Britten kropen tevoorschijn. Britten en Duitsers schudden elkaar de hand.
De volgende dag, kerstdag, durfden al honderden soldaten op allerlei punten van het Belgische front de vijand te begroeten. Ze deden wat nog maar een paar dagen eerder levensgevaarlijk geweest zou zijn. Ze waagden zich in het niemandsland tussen de loopgraven. Nog altijd losten ze geen schot. Ze gaven elkaar kleine kerstcadeau's. De Duitsers brachten worst, sigaren, bier en Korn (jenever) mee, de Britten sigaretten, hun beroemde plumpudding en whisky. Soms wisselden ze heel gewone dingen uit, die je in de loopgraven vaak nodig had maar zelden vond. Borstels bijvoorbeeld of handschoenen. Ze hebben zelfs een vriendschappelijk partijtje voetbal gespeeld. De Duitsers wonnen met 3-2. Op sommige plekken bleef het bestand duren tot nieuwjaar.
Aan het westelijke front heeft twee derde van de soldaten op die vredige manier Kerstmis gevierd. Vooral de Britten en de Duitsers verbroederden. Bij de Duitsers deden de soldaten mee die afkomstig waren uit de streken Beieren en Saksen. De Pruisen hielden zich afzijdig.
De Belgische soldaat Rik Reynaerts heeft na de oorlog verteld dat hij gezien had dat de Duitsers een bordje boven de rand van de loopgraaf hesen. Daarop stond geschreven dat ze samen kerst wilden vieren. De Duitsers brachten lekkere dingen mee. Ze hadden flessen wijn bij zich. De Belgen schaamden zich, want ze waren zo arm dat ze niets in ruil konden geven. Het is bekend dat ook de Belgen meer dan één keer verbroederd zijn met de Duitsers.
De meeste Britse officieren waren razend. Zoiets mocht nooit meer gebeuren. De vijand was en bleef de vijand en je moest hem vernietigen, luidde de boodschap. In 1915 dreigden ze iedere soldaat die kerst durfde te vieren samen met de Duitsers ter plaatse dood te schieten. In 1916 en 1917 vierde niemand nog kerst met de vijand.
In Frankrijk mochten de kranten geen woord schrijven over de kerstverbroedering. Ook de Duitsers thuis kregen bijna geen enkel bericht. De Britse kranten vermeldden het wel. Maar de soldaten, uit welk land ze ook kwamen, vertelden het thuis zodra ze met verlof gingen. Dankzij hen kennen we vandaag dat wonderlijke kerstverhaal.

- Bron:
Fragment uit: Benno B. en Geert V. I., (2012). Een geschiedenis van België. Voor nieuwsgierige kinderen (en hun ouders). Amsterdam/Antwerpen: Atlas Contact.

Ik ben van mening dat je veel in de klas kan doen met dit verhaal. Het is een fragment dat de menselijke kant van de oorlog toont. Het zet de leerlingen aan het denken. Ze worden weggetrokken uit het typische beeld dat ze misschien hebben van een oorlog: enkel vechten en elkaar willen vermoorden. In een oorlog gebeuren onmenselijke dingen maar dit verhaal laat zien dat er ook menselijke dingen gebeuren. Het is een verhaal om het zwart-wit denken over de oorlog te nuanceren. Het is niet omdat twee landen elkaars vijand zijn en oorlog met elkaar voeren dat jij als persoon een probleem hebt met die persoon aan de overkant. Het zijn tenslotte mensen die allebei vechten voor hun vaderland en in die zin willen ze hetzelfde en kunnen ze zich misschien in elkaar vinden net zoals toen die kerstdag in 1914.
Het is in mijn ogen een verhaal dat kinderen makkelijk zal bijblijven omdat het net niet is wat je verwacht bij het thema oorlog.
Ik zie ook de mogelijkheid om dit door te trekken naar het vak Godsdienst. Zo kan je de thema's Kerstmis, verbroederen, je naasten,... met dit verhaal aan bod laten komen.